Nowy eksponat w piskim muzeum. Ocalony przed złomiarzami

Na ekspozycję stałą Muzeum Ziemi Piskiej trafił unikalny krzyż z cmentarza nieistniejącej wsi Paski Małe. To unikatowy eksponat mazurskiego dziedzictwa kulturowego, który jak wiele innych, mógł paść łupem złomiarzy, dewastujących dawne nekropolie.

Przeniesienie zabytkowego krzyża z Pasków Małych to efekt starań dr. Anety A. Karwowskiej, dyrektor Muzeum Ziemi Piskiej, we współpracy z Warmińsko-Mazurskim Konserwatorem Zabytków oraz uczestnikami wolontariackiego projektu "Zagubione wioski Puszczy Piskiej". Unikalny eksponat mazurskiego dziedzictwa kulturowego został w ten sposób zabezpieczony przed złomiarzami, a na dawnej nekropolii stanęła jego kopia.

Ryzyko utraty zabytku było wysokie. Cmentarz został uporządkowany i oznaczony podczas jednej z edycji projektu, przez co mierzący 1,7 m wysokości krzyż stał się lepiej widoczny. Eksperci nie mieli wątpliwości, że złomiarze, którzy kradną z cmentarzyków metalowe elementy nagrobków i  zdewastowali przez lata wiele miejsc spoczynku Mazurów, nie trafili jeszcze do dawnych Pasków Małych, bo to miejsce głęboko w Puszczy Piskiej. - informuje Dyrektor Aneta Karwowska.

Nekropolie to w wielu przypadkach ostatnie ślady miejscowości, które zostały wyludnione po drugiej wojnie światowej. Na terenie Puszczy Piskiej, wzdłuż dawnej granicy Prus Wschodnich z Polską zaginęło w ten sposób kilkadziesiąt osad. Paski Małe były wioską nad rzeką Pisą, która wyludniła się w 1945 r.
Zabezpieczony krzyż stanowi niezwykle cenny obiekt krajobrazu kulturowego Mazur. Jest ważnym elementem wielowątkowej historii regionu i tym bardziej byłoby szkoda, gdyby został spieniężony jako złom. Powstał prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w. w lokalnej kuźni. Jego ornamentyka odpowiada ówczesnym trendom funeralnym, a po obu stronach krzyża znajdują się owalne tablice nagrobne z inskrypcją sporządzoną w gwarze mazurskiej.

Źródło: MZP